Türkiye’de Yeni Milliyetçiliğin Genç Yüzleri

Başlama tarihi: Şubat 2024

Beklenen Bitiş tarihi: Aralık 2024

Bağlam:

Türkiye’de ve tüm dünyada (özellikle Avrupa ülkeleri arasında) milliyetçiliğin gençler arasında yükselen bir akım olduğuna dair gözlem ve bulgular bir süredir akademik ve kamusal tartışmaların parçası haline geldi. Bu yükselen milliyetçiliğin en önemli ve en çok tartışılan göstergelerinden biri, pek çok kamuoyu araştırmasının da ortaya koyduğu üzere, Türkiye’deki gençlerin çoğunun ülkedeki sığınmacılara dair olumsuz algı ve düşüncelere sahip olmaları. Gençler arasındaki mülteci/sığınmacı karşıtlığının sosyo-ekonomik statü ya da etnik kimlikten bağımsız bir ortak kimlik haline geldiğini gözlemlemek de mümkün. Etnik kimliği / Türk kimliğinin üstünlüğünü vurgulayan bu yeni milliyetçiliğin bir diğer göstergesi ise, gençlerin Kürt sorununda iktidarın milliyetçi hattaki söylem ve politikalarını büyük ölçüde normalleştirmiş olmaları. Savunma sanayi alanındaki atılımlara gençlerin gösterdiği yoğun ilgi de -kendini muhalif olarak tanımlayan gençler dahil- diğer bir çarpıcı gelişme olarak kaydedilebilir. Tüm bu örneklere paralel olarak, 2023 seçimlerinde Zafer Partisi, Sinan Oğan ve yine milliyetçi/ulusalcı söylemleriyle öne çıkan Memleket Partisi’nin gençler arasında edindikleri popülarite de dikkatle izlenmesi gereken gelişmeler olarak öne çıkıyor.

Hedef:

Gençler arasında yayılan milliyetçilik, otoriterleşen ve gittikçe daha da kutuplaşan Türkiye’de demokrasinin ve toplumsal barışın yeniden inşasını daha da zorlaştırma potansiyeline sahip olabilir. Genç milliyetçiliğinin etkisi, oy verme davranışı ya da sosyal medya görünümlerinin ötesinde, kamusal alan ve demokrasinin geleceği bakımından tehlikeli gerilimler ve sonuçlar yaratabilir. Bu nedenle, gençlerin milliyetçi değer, pratik ve performanslarını derinlemesine anlamaya ve analiz etmeye, bu akımın kısa süreli-dönemsel mi yoksa daha uzun vadeli mi olduğuna dair projeksiyon yapmaya ihtiyacımız olduğunu düşünüyoruz.

Bu çerçevede, projenin amacı şu sorulara yanıt bulmaya çalışmak olacaktır:

1. Gençler milliyetçiliği nasıl tanımlıyor?

2. Milliyetçilik gençler arasında neden yükselişte?

3. Gençler arasında yayılan milliyetçilik, resmi milliyetçilikten ve/veya son yıllarda iktidarın benimsediği tarz bir milliyetçilikten farklı mı, örtüşen tarafları var mı?

4. Genç milliyetçiliğinin sekülerlikle kesişen noktaları var mı?

5. Gençlerin milliyetçilik deneyim ve perspektifleri, cinsiyet, sınıf, ve biyografik katmanlar açısından nasıl farklılaşıyor?

6. Milliyetçileşen gençler örgütleniyorlar mı? Nasıl örgütleniyorlar?

7. İktidarın milliyetçi propagandası gençler üzerinde ne kadar ve hangi açılardan etkili?

8. Gençler arasında yükselen milliyetçiliğin siyaset ve toplumsal ilişkilerdeki yansımaları neler olabilir?

9. Bu milliyetçiliğin dünyanın diğer bölgelerinde (hem otoriteler rejimler hem de liberal ve illiberal demokrasilerde) yaşanan benzer yükselişlerle birlikte nasıl değerlendirebiliriz?

   
   

Yöntem:

Projenin veri toplama aşamasında üç farklı niteliksel tekniği kullanmayı planlıyoruz:

a) Derinlemesine mülakatlar: İstanbul, Uşak, Trabzon, Van, Kayseri ve Gaziantep’te yaşayan, kendilerini milliyetçi olarak tanımlayan, farklı sosyo-ekonomik statüden 18-30 yaş arası gençlerle derinlemesine birebir mülakatlar gerçekleştirilecektir. 

b) Odak gruplar: İstanbul, Uşak, Trabzon, Van, Kayseri ve Gaziantep’te yaşayan, kendilerini milliyetçi olarak tanımlayan, farklı sosyo-ekonomik statüden gençlerle odak-grup tartışmaları yapılacaktır.

c) Sosyal medya analizi: Gençlerin oldukça yoğun kullandıkları sosyal medya mecralarında siyasal söylem ve tavırlarını daha açık ve net bir biçimde gösterdikleri görülür. Kullandıkları platformlar, dahil oldukları gruplar, takip ettikleri kullanıcılar ve yaşanan olaylara, yapılan açıklama ve yorumlara dair tavır ve düşünceleri değişen söylemlerini, kimliksel tavır ve beklentilerinin anlaşılmasında önemli bir araç olarak düşünülebilir. Araştırma boyunca tartışılan teoriler, güncel çalışmalar ve örnek vakalar üzerinden belirlenen kavramların (kodlama biçiminde- ana kodlar/ara kodlar) öncelikle sayısal olarak taranması (sıklığı, tekrarı, bağlamı göz önünde bulundurularak); sonrasında ise ilişkili olan (bağlamsal olarak) metinlerin (haber, yorum vs) söylemsel ve içerik analizinin yapılması planlanmaktadır.  

Ayrıca son 10 yıllık dönemde Türkiye’de ve dünyada yapılan gençlik araştırmalarında gençlik ve milliyetçilikle ilgili veriler incelenip, analiz edilecektir.

Proje Ekibi:

Proje Yürütücüleri: Begüm Uzun Taşkın (MEF Üniversitesi), Özlem Avcı Aksoy (Uşak Üniversitesi), Cihan Erdal (Carleton Üniversitesi)

Proje Asistanları: Alkım Bayraktar, Kübra Kurt, Güneş Akkurt, Ozan Bal.